Sản xuất, dẫn dắt & thương mại hóa thông tin

“Độc giả không chỉ là người tiêu dùng tin tức, mà là đối tác trải nghiệm thông tin.”

Có nhiều ý kiến cho rằng, con đường kinh tế của báo chí cách mạng phải xuất phát từ việc thay đổi nhận thức phù hợp. Tác phẩm báo chí là một loại hàng hóa đặc biệt, không chỉ theo quy luật “cung-cầu” như các hàng hóa khác mà nội dung lại phục vụ cho công tác tư tưởng, cung cấp thông tin chính sách, tuyên truyền. Vì thế, nếu không có sự hỗ trợ của nhà nước thì sẽ thiếu công bằng khi cơ quan báo chí vừa phải nộp thuế như doanh nghiệp, vừa phải thực hiện nhiệm vụ chính trị của mình.

Điểm vênh trong quan điểm, nhận thức của cơ quan chủ quản, đó là cho bộ máy báo chí “tự chủ” hay “tự bơi”, phó mặc cho cơ quan báo chí tự trang trải, vật lộn với thị trường trong khi vẫn phải thực hiện nhiệm vụ là cơ quan ngôn luận của cơ quan, tổ chức của mình. Thêm vào đó, thông tin chính thống, thông tin có bản quyền từ các cơ quan báo chí chưa được đánh giá đúng giá trị, việc đánh giá đó cuối cùng phải quy ra hiệu quả kinh doanh, hiệu quả thông tin tuyên truyền đến với xã hội.

Tái cấu trúc tư duy nghề làm báo

Để báo chí vừa làm tốt chức năng tuyên truyền, lại vừa thực hiện được chức năng kinh tế của mình, rất cần có những quy định cụ thể của Luật Báo chí (trong dự thảo mới) về các sản phẩm báo chí.

Trong bối cảnh báo chí toàn cầu đối mặt khủng hoảng mô hình kinh doanh, kinh tế báo chí Việt Nam cũng không thể tiếp tục vận hành theo lối mòn cũ với sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước và quảng cáo truyền thống. Thực tiễn cho thấy, những mô hình báo chí bị động, chậm thích ứng đang dần tụt hậu trước sự trỗi dậy của các nền tảng công nghệ và mạng xã hội. Do đó, điều cấp thiết hiện nay là ngành báo chí phải tái cấu trúc tư duy - từ một “người đưa tin” sang một “hệ sinh thái nội dung” có năng lực sản xuất, dẫn dắt và thương mại hóa thông tin ở cấp độ sâu hơn.

Không dừng lại ở đổi mới nội dung, báo chí cần phải tự định nghĩa lại độc giả - không phải là “người tiêu dùng tin tức”, mà là “đối tác trải nghiệm thông tin”. Bằng cách áp dụng AI, dữ liệu lớn, báo chí có thể thiết kế trải nghiệm đọc được cá nhân hóa theo hành vi và nhu cầu từng người, nâng cao giá trị nội dung và tạo lợi thế cạnh tranh trước mạng xã hội vốn đang làm mờ ranh giới thật-giả. Sự chuyển dịch từ báo chí miễn phí sang mô hình thu phí theo thành viên (membership economy) là một xu hướng không thể đảo ngược.

Kết nối đa ngành – mở rộng không gian tác động

Thực tế cho thấy báo chí cần mạnh dạn mở rộng bản thân như một thực thể đa ngành, đóng vai trò cầu nối giữa tri thức và thị trường, giữa cộng đồng và các lĩnh vực chuyên môn. Sự kết nối với các lĩnh vực như công nghệ, y tế, tài chính, giáo dục... sẽ không chỉ tạo ra nguồn thu ổn định mà còn tái định vị báo chí như một lực lượng trí thức độc lập, sáng tạo và có ảnh hưởng.

Bên cạnh đó, báo chí cách mạng còn đang đứng trước một cơ hội hiếm có khi tiếp cận với công chúng số, đặc biệt là thế hệ trẻ Gen Z - nhóm độc giả năng động, kết nối mạnh mẽ và đầy khát khao tiếp nhận tri thức theo những cách mới mẻ. Gen Z không chỉ là người tiêu dùng thông tin mà còn là người tạo ra xu hướng, định hình văn hóa truyền thông mới. Đây chính là cơ hội để báo chí đổi mới cách làm báo, từ việc chuyển từ một chiều sang tương tác, từ khô cứng sang sáng tạo đa nền tảng, từ truyền tải thông tin sang dẫn dắt nhận thức, khẳng định vai trò, tầm ảnh hưởng và bản lĩnh chính trị của báo chí cách mạng trong thời đại mà thông tin giả, tin sai lệch và nội dung độc hại đang lấn át sự thật.