Nhận lời mời của Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phạm Minh Chính cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) mở rộng và làm việc tại Nhật Bản từ ngày 19 đến 21/5/2023. Chuyến công tác được thực hiện trong bối cảnh Việt Nam và Nhật Bản duy trì sự tin cậy chính trị cao, coi trọng thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng giữa hai nước ngày càng phát triển mạnh mẽ, toàn diện và thực chất.

Đây là lần thứ 3 Việt Nam được mời tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng, trong đó 2 lần là khách mời độc lập, khi không giữ cương vị Chủ tịch luân phiên tổ chức, cơ chế hợp tác hay đại diện nhóm nước trong khu vực. Đây cũng là lần thứ 2 Nhật Bản mời Việt Nam dự kỳ hội nghị của G7, cho thấy Nhật Bản nói riêng và G7 nói chung coi trọng và đánh giá cao vị thế, vai trò và đóng góp của Việt Nam trong giải quyết các vấn đề của khu vực và thế giới.

Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1973, vượt qua nửa thế kỷ nhiều biến động của tình hình thế giới và khu vực, quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản đang ở giai đoạn phát triển tốt đẹp nhất, với sự tin cậy chính trị cao. Lãnh đạo cấp cao hai nước duy trì thường xuyên các chuyến thăm và tiếp xúc tại các diễn đàn quốc tế và khu vực, nổi bật là 12 lần Thủ tướng Nhật Bản thăm Việt Nam và 20 lần Thủ tướng Chính phủ thăm Nhật Bản.

Trên cơ sở tầm nhìn chiến lược chung về tiềm năng hợp tác và tương lai quan hệ Việt Nam-Nhật Bản, hai nước liên tục chứng kiến sự phát triển nhanh chóng và thực chất trong quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, ngoại giao, an ninh, quốc phòng, trên tinh thần hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, hợp tác cùng có lợi.

Hai nước đã xây dựng nhiều khuôn khổ pháp lý quan trọng cho quan hệ song phương, như Ủy ban Hợp tác Việt-Nhật do hai Bộ trưởng Ngoại giao làm đồng Chủ tịch (từ năm 2007); Đối thoại Đối tác chiến lược Việt Nam-Nhật Bản về ngoại giao-an ninh-quốc phòng cấp Thứ trưởng (từ năm 2010); Đối thoại Chính sách quốc phòng Việt-Nhật cấp Thứ trưởng (từ tháng 11/2012); Đối thoại An ninh cấp Thứ trưởng (từ tháng 11/2013); Ủy ban hỗn hợp về thương mại, năng lượng và công nghiệp (từ 2014); Đối thoại Nông nghiệp cấp Bộ trưởng (từ 2014); Đối thoại chính sách biển Việt Nam-Nhật Bản cấp Bộ trưởng (thành lập từ tháng 12/2019)...

Cả Việt Nam và Nhật Bản cùng là thành viên của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, thúc đẩy liên kết kinh tế, tự do hóa thương mại thông qua việc ký kết và thực thi Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).

Nhật Bản đánh giá cao vai trò và đóng góp mang tính xây dựng của Việt Nam trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế và khu vực; khẳng định tầm quan trọng của Việt Nam trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Việt Nam khẳng định vai trò của Nhật Bản là đối tác quan trọng và lâu dài của Việt Nam, bày tỏ mong muốn Nhật Bản tiếp tục đóng vai trò tích cực và xây dựng đối với các vấn đề quốc tế và khu vực.

Sau 50 năm hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, hợp tác kinh tế Việt Nam-Nhật Bản phát triển vượt bậc và toàn diện. Đến nay, Nhật Bản là nước tài trợ ODA lớn nhất, đối tác hợp tác lao động thứ 2, nhà đầu tư số 3, đối tác du lịch thứ 3, thương mại lớn thứ 4 của Việt Nam.

Nhật Bản hiện có hơn 5.000 dự án còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư gần 70 tỷ USD, đứng thứ 3 trong số 143 các quốc gia và vùng lãnh thổ đang thực hiện các dự án đầu tư tại Việt Nam. Trong ba tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất nhập khẩu của hai nước đạt hơn 10 tỷ USD, trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật Bản và nhập khẩu của Việt Nam từ Nhật Bản cùng đạt hơn 5 tỷ USD.

Quan hệ giữa các địa phương hai nước cũng là điểm sáng với hơn 70 cặp địa phương có thỏa thuận hợp tác, tiêu biểu có thành phố Hồ Chí Minh với Osaka (2007), Nagano (2017), Hà Nội với Fukuoka (2008), Tokyo (2013), Đà Nẵng với Sakai (2009), Yokohama (2013), Huế-Kyoto (2014), Hải Phòng-Niigata (2015)...

Giao lưu nhân dân ngày càng phát triển mạnh mẽ, sâu rộng góp phần tăng cường hiểu biết và tình cảm hữu nghị giữa nhân dân hai nước. Tổng số người Việt Nam đang sinh sống, làm việc và học tập tại Nhật Bản là hơn 470.000 người, trở thành cộng đồng người nước ngoài lớn thứ 2 tại đất nước Mặt trời mọc, qua đó, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế-xã hội của Nhật Bản và là cầu nối hữu nghị quan trọng trong quan hệ hai nước. Người Việt Nam hiện sinh sống, làm việc và học tập trên khắp 47 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương của Nhật Bản.

Nhật Bản đồng thời là quốc gia viện trợ phát triển chính thức (ODA) hàng đầu của Việt Nam với hơn 27 tỷ USD vốn vay, góp phần quan trọng trong việc phát triển các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn, đồng thời hỗ trợ chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực, qua đó, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội bền vững cho Việt Nam. Đó là những thành quả quan trọng, góp phần gắn kết quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và Nhật Bản trên tinh thần hai bên cùng có lợi, bổ trợ lẫn nhau.

Quan hệ hợp tác về giáo dục và đào tạo giữa hai nước đã phát triển dưới nhiều hình thức, trong đó, Nhật Bản là một trong những nước viện trợ không hoàn lại lớn nhất cho ngành giáo dục, đào tạo tại Việt Nam. Các chương trình hợp tác đưa thực tập sinh Việt Nam sang Nhật Bản nổi bật là chương trình hợp tác với Tổ chức Hợp tác tu nghiệp quốc tế Nhật Bản (JITCO) hay với Cơ quan phát triển nguồn nhân lực Nhật Bản (IM Japan).

Việt Nam đứng thứ nhất về số lượng thực tập sinh nước ngoài tại Nhật Bản với hơn 200.000 người, đồng thời, trong năm 2022, Nhật Bản là thị trường lao động hàng đầu, tiếp nhận nhiều nhân lực Việt Nam nhất với hơn 67.000 người. Việt Nam đang cung cấp nhiều lao động kỹ thuật có tay nghề cao, các kỹ sư công nghệ thông tin, hay triển khai chương trình đưa ứng viên điều dưỡng, hộ lý sang làm việc tại Nhật Bản nhất là trong bối cảnh đất nước Mặt trời mọc còn thiếu nhiều lao động làm việc trong môi trường điều dưỡng và hộ lý.

Nhật Bản tiếp tục quan tâm, thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai nước trong các lĩnh vực, nhất là trong hỗ trợ Việt Nam đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng; hỗ trợ Việt Nam phát triển cơ sở hạ tầng chiến lược, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế số, chuyển đổi năng lượng...

Năm 2023 đánh dấu mốc son quan trọng trong quan hệ Việt Nam-Nhật Bản. Lãnh đạo cấp cao hai nước đã nhất trí duy trì phối hợp chặt chẽ, thúc đẩy các cơ chế đối thoại, tăng cường giao lưu và tiếp xúc các cấp, tổ chức các hoạt động có ý nghĩa nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao tại hai nước, như triển khai dự án Trường đại học Việt-Nhật, tăng cường hợp tác trong các khuôn khổ đa phương, như Liên hợp quốc, ASEAN, Mê Công...

Nhật Bản đang tích cực triển khai các sáng kiến quốc tế và hoạt động ngoại giao, hợp tác an ninh, quốc phòng, kinh tế ở khu vực và trên thế giới, nổi bật là việc chủ trì tổ chức Hội nghị thượng đỉnh G7 và Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng tại thành phố Hiroshima.

Được thành lập vào năm 1976, Nhóm các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7 hay Group of Seven) là một liên minh, bao gồm bảy nền kinh tế: Nhật Bản, Anh, Đức, Pháp, Italia, Mỹ và Canada.

Đóng vai trò quan trọng trong việc định hình và củng cố cấu trúc và quản trị toàn cầu cùng với Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20), G7 là tập hợp tiếng nói, phản ánh quan điểm tương đồng và lợi ích của các quốc gia phát triển trong giải quyết các vấn đề chung về an ninh quốc tế và thúc đẩy các cuộc thảo luận giải quyết thách thức toàn cầu.

Hội nghị thượng đỉnh G7 lần thứ 49 năm nay diễn ra trong bối cảnh tình hình chính trị, kinh tế, an ninh thế giới tiếp tục biến động phức tạp, khó lường, tác động nhiều mặt đến môi trường an ninh và phát triển chung, nhất là khi các nước lớn tăng cường cạnh tranh chiến lược, kinh tế thế giới phục hồi chậm lại và đối mặt với nhiều rủi ro, thách thức, như nguy cơ lạm phát, bất ổn về hệ thống tài chính, ngân hàng; cùng với đó là các thách thức an ninh phi truyền thống như thiên tai, dịch bệnh, biến đổi khi hậu…

Bên cạnh Hội nghị thượng đỉnh, G7 có các cơ chế Hội nghị thường niên giữa các Bộ trưởng Tài chính, Bộ trưởng Ngoại giao và Thống đốc Ngân hàng Trung ương. Các Bộ trưởng phụ trách các lĩnh vực khác, như môi trường, năng lượng, lao động, nông nghiệp… có thể họp tuỳ thuộc vào chương trình nghị sự và ưu tiên của nước chủ tịch.

Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng được tổ chức trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh G7, với sự tham dự của các nước và tổ chức quốc tế khách mời. Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng đầu tiên được tổ chức năm 2000 với Nam Phi là khách mời đầu tiên. Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng nhằm thúc đẩy mạnh mẽ sự tham dự và đóng góp của các nước đang phát triển, đẩy mạnh quan hệ đối tác của G7 với các nước đang phát triển trong giải quyết các thách thức toàn cầu.

Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng năm nay sẽ thảo luận ba chủ đề, gồm: Hợp tác xử lý đa khủng hoảng (với các chủ đề lương thực, y tế, phát triển, bình đẳng giới), Nỗ lực chung vì một hành tinh bền vững (với các chủ đề khí hậu, môi trường và năng lượng) và Hướng tới một thế giới hòa bình, ổn định và thịnh vượng (với các chủ đề hòa bình, tôn trọng luật pháp quốc tế, hợp tác đa phương).

Đây là lần thứ 3 Việt Nam tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng và là lần thứ hai tham dự theo lời mời của Nhật Bản. Trước đó, Việt Nam từng tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng tháng 5/2016 tại Ise-Shima, Nhật Bản và Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng tháng 6/2018 tại Quebec, Canada.

Điều này cho thấy sự coi trọng của Nhật Bản, Chủ tịch G7 năm 2023 nói riêng và G7 nói chung đối với vị thế, vai trò của Việt Nam trong khu vực. Việc hai lần Nhật Bản mời Việt Nam dự Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng là minh chứng cho độ tin cậy chính trị giữa hai nước, khẳng định sự chủ động và có trách nhiệm của Việt Nam trong giải quyết thách thức toàn cầu, phù hợp với lợi ích của nhân dân hai nước cũng như hòa bình và phồn vinh ở châu Á và trên thế giới. G7 và các nước thành viên coi trọng quan hệ với Việt Nam, mong muốn tăng cường hợp tác nhiều mặt, cùng có lợi với Việt Nam, coi Việt Nam là cầu nối hợp tác với ASEAN và khu vực.

Nhật Bản là nước thành viên G7 đầu tiên:
- Đón Tổng Bí thư Việt Nam đến thăm (năm 1995)
- Thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược với Việt Nam (năm 2009)
- Công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam (năm 2011)
- Mời Việt Nam tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng (năm 2016)

Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng cũng là cơ hội để Việt Nam triển khai mạnh mẽ đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng XIII là độc lập, tự chủ, hòa bình và phát triển; đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ đối ngoại, qua đó truyền tải thông điệp về một Việt Nam phát triển, năng động, đổi mới, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng, hiệu quả, tham gia chủ động tích cực, với tinh thần trách nhiệm, góp phần giải quyết các vấn đề của khu vực và cộng đồng quốc tế, cho hòa bình, phát triển và thịnh vượng chung.

Các nước khách mời tại Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng năm 2023 đều nằm trong khu vực Nam bán cầu hoặc là những đối tác quan trọng của Tokyo. Trong đó, Đông Nam Á là khu vực duy nhất có hai nước được mời tham dự, gồm Việt Nam cùng với Indonesia, nước Chủ tịch ASEAN năm 2023. Sự góp mặt của Việt Nam khẳng định vai trò, vị thế và đóng góp cho nỗ lực chung nhằm thúc đẩy hợp tác, duy trì tăng trưởng kinh tế và giải quyết thách thức chung của cộng đồng quốc tế.

Việt Nam và Nhật Bản tiếp tục hợp tác chặt chẽ, hiệu quả tại các diễn đàn đa phương, tích cực tham gia nỗ lực chung đối phó thách thức và các mối đe dọa mới nổi, góp phần duy trì hòa bình và an ninh quốc tế. Việt Nam ủng hộ và mong muốn Nhật Bản phát huy vai trò, đóng góp thực chất và tích cực trong khu vực và trên thế giới, khi đảm nhiệm cùng lúc hai vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023-2024 và Chủ tịch G7 trong năm 2023.

Ngày xuất bản: 19/5/2023
Chỉ đạo thực hiện: CHU HỒNG THẮNG - PHẠM TRƯỜNG SƠN
Nội dung: NINH SƠN - HỒNG DUY
Trình bày: HOÀNG HÀ