Ngọn cờ Đổi mới đã dẫn dắt dân ta đi qua những chặng đường với nhiều cơ hội lớn song cũng không ít gian nan, thử thách, mà có lẽ thử thách lớn nhất là đầu những năm 90 của thế kỷ trước, “cơn địa chấn chính trị” đã khiến cho hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và các nước Đông Âu tan rã. Tình hình trong nước vô cùng khó khăn, lạm phát lên đến hơn 700%, một đất nước nông nghiệp mà luôn thiếu lương thực, lương tháng của người lao động không đủ chi tiêu trong vài ngày, mọi thứ hàng thiết yếu đều phải phân phối, “nơi nơi xếp hàng, người người xếp hàng, nhà nhà xếp hàng, ngày ngày xếp hàng”...

Đổi mới hay là chết? Không phải là một khẩu hiệu mà là mệnh lệnh hành động từ con tim, khối óc. Sau này, khi tổng kết các chặng đường 10 năm, 20 năm, 30 năm đổi mới, nhiều tờ báo đã có loạt bài phóng sự, không ngại ngần khi nhắc đến cụm từ “đêm trước đổi mới”, và đã rất tự tin nói rằng, Đổi Mới là một động từ - một danh từ viết hoa. Nhìn lại 35 năm Đổi mới, Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định: “Đất nước đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện so với những năm trước đổi mới. Quy mô, trình độ nền kinh tế được nâng lên. Đời sống nhân dân cả về vật chất và tinh thần được cải thiện rõ rệt. Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”.

Năm 2024 vừa qua đi, khi chúng ta đã tiến sát đến cột mốc 40 năm đổi mới, nhận định nêu trên tiếp tục được khẳng định, bởi những thành tựu mới. Kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định, lạm phát được kiểm soát, tăng trưởng kinh tế cao hơn mục tiêu đề ra, các cân đối lớn được bảo đảm. Tăng trưởng cả năm ước đạt hơn 7%, thuộc nhóm nước có tốc độ tăng trưởng cao trong khu vực và thế giới, được nhiều tổ chức quốc tế lớn, có uy tín đánh giá cao. Có rất nhiều ấn tượng nổi bật trong năm Con Rồng, như việc hoàn thành hơn 2.000km đường cao tốc; hoàn thành Dự án 500kV mạch 3 Quảng Bình-Hưng Yên sau hơn sáu tháng thi công thần tốc; cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Xuân sớm, ngược lên Tây Bắc, ngô lúa đã lên xanh, hoa đào thấp thoáng bên triền núi, lòng ta rưng rưng xúc động khi gặp bà con thôn Làng Nủ, xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên, những người dân còn lại sau trận sạt lở đất kinh hoàng do bão số 3 Yagi gây ra, được về ở những căn nhà mới. Đá trôi, làng không trôi. Bão lũ đi qua, tình người ở lại. Những căn nhà nghĩa tình được xây dựng từ Quỹ Tấm lòng Việt, đã được những người lính Binh đoàn 12 xây dựng thần tốc trong hơn ba tháng.

Trong khó khăn, trong thử thách, càng sáng lên tình dân tộc, nghĩa đồng bào, càng sáng lên chủ trương xuyên suốt của Đảng, Nhà nước ta: Phát triển kinh tế luôn đi đôi với phát triển văn hóa, bảo đảm công bằng xã hội, thương yêu, tôn trọng con người, lấy người dân làm chủ thể và là mục tiêu phát triển bền vững. Con số tổng kết năm 2024 mới ấn tượng làm sao: Chỉ số hạnh phúc tăng 11 bậc (Theo Báo cáo hạnh phúc thế giới năm 2024 của Liên hợp quốc).

40 năm ấy biết bao nhiêu tình. 40 năm ấy với thế và lực đã được tích lũy, tạo nền tảng, điểm tựa vững vàng để toàn Đảng, toàn dân ta vững bước trên đường lớn, hội nhập, sánh vai cùng bạn bè thế giới. Bây giờ là thời điểm nước rút bắt tay ngay vào những công việc đại sự, hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh. Khát vọng ấy của mỗi người và phải là sự cộng hưởng những khát vọng vươn lên của cộng đồng, của mọi người dân đất Việt. Khát vọng ấy tạo thành nguồn năng lượng nội sinh to lớn, sống động và sức mạnh vô song để vững tin tiến vào Kỷ nguyên mới.

Tư duy lý luận về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc chính là sự kế thừa, phát triển nhận thức, tư duy lý luận về giai đoạn phát triển mới. Trong nhiều bài nói, bài viết gần đây, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam, đó là kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản, xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Theo các nhà nghiên cứu lịch sử, trong thế kỷ 20, dân tộc ta, đất nước ta đã kiến tạo nên hai kỷ nguyên vĩ đại nhất: đó là Kỷ nguyên Độc lập dân tộc, xây dựng chủ nghĩa xã hội (1930-1975) và Kỷ nguyên Thống nhất đất nước, đổi mới (1975-2025). Từ mùa xuân này là chặng nước rút để chúng ta bước vào “Kỷ nguyên vươn mình”, bắt đầu từ Đại hội XIV của Đảng. Các kỷ nguyên là biện chứng của phát triển, là sự nối tiếp nhau phù hợp quy luật cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng, làm cho độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội không ngừng phát triển, hoàn thiện.

Tầm nhìn và mục tiêu đã sáng tỏ. Vấn đề ở chỗ, cần có những chiến lược thực hiện kịp thời, đồng bộ, để biến ý chí thành hành động cách mạng. Đó là Chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh đẩy mạnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trong bối cảnh toàn cầu hóa không cho ai “một mình một chợ”, ai cũng phải tìm cách vượt lên chính mình, bay vào thời gian để cầm giữ thời gian. Đó là Chiến lược phát triển khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, đòi hỏi phải trọng dụng nhân tài, tri thức là kim chỉ nam chỉ đường cho cuộc sống, dựa trên ba lĩnh vực tiên phong: Phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức; Đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và cách mạng công nghiệp lần thứ tư; Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và trí tuệ nhân tạo (AI). Đó là Chiến lược phát triển nhanh và bền vững.

Phát triển nhanh đòi hỏi tốc độ cao trong tăng trưởng kinh tế, thu hẹp khoảng cách phát triển với các nước trong khu vực và trên thế giới. Phát triển bền vững đòi hỏi hiệu quả và năng suất lao động cao, không hy sinh công bằng, tiến bộ xã hội, môi trường sinh thái “đổi” lấy tăng trưởng kinh tế. Thực hiện thành công các chiến lược đó, Việt Nam sẽ tránh được cái bẫy nghiệt ngã - bẫy thu nhập trung bình, tức là tình trạng dừng lại kéo dài trong vòng ba thập niên sau khi thoát nghèo.

Có người nói một cách hình tượng là, chàng trai Thánh Gióng sẽ mãi mãi là cậu bé lên ba nếu không có sự vươn mình kỳ diệu, nhờ lòng yêu nước, thương nòi, tinh thần cố kết cộng đồng, ý chí quật cường chống giặc ngoại xâm.

Vẫn biết con đường đi tới còn lắm dốc đứng vực sâu, chông gai dài dặc. Lịch sử không phải là những chiến công nối dài, nếu vậy nó sẽ dễ khiến cho con người ngủ say trong quá khứ vinh quang. Lịch sử theo quan điểm của John Deway (1859-1952) - nhà triết học, nhà cải cách giáo dục người Mỹ - là nhắc chuyện hôm qua để nói về hôm nay và ngày mai, “là một phương tiện để phân tích thấu đáo cơ cấu xã hội hiện tại, một phương tiện để phát hiện những ảnh hưởng tạo nên hình mẫu xã hội ấy”.

Cách tốt nhất để đoán định tương lai là kiến tạo tương lai. Điều đó đòi hỏi mỗi người, mỗi cộng đồng, suy rộng ra là cả dân tộc luôn luôn thức tỉnh, làm mới mình trong mỗi bước tiến của nhân loại, của thời đại, để tránh lặp lại những sai lầm, những bước lùi lịch sử. Trong đó có sự trì trệ, yếu kém, có những bước lùi ngay trên con đường vừa đi qua chưa lâu. Những nguy cơ tụt hậu về kinh tế, chệch hướng xã hội chủ nghĩa, diễn biến hòa bình, tham nhũng-lãng phí-tiêu cực vẫn còn đó, có thời điểm hết sức nghiêm trọng.

Đảng đã thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, kiên trì, quyết liệt chống tham nhũng, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, xử lý một người để cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực. Có những bài học thật bất ngờ, đau xót nhưng đã thức tỉnh lương tâm, xử lý một người để cứu muôn người, góp phần củng cố niềm tin của Dân với Đảng.

Đảng vững mạnh, Đất nước phát triển, Dân tộc trường tồn, đó vừa là mục tiêu vừa là động lực trong Kỷ nguyên mới. Đó là niềm cảm hứng cách mạng lớn lao, sâu bền và sáng đẹp trong mùa Xuân Đảng ta tròn 95 tuổi.