Nhìn về phía mặt biển tối đen, thuyền trưởng Hồ Triêm chỉ còn thấy những mảnh gỗ vụn nổi lên cùng vài bóng người đang chấp chới. Sau khi báo cáo tình hình, ông xin phép được quay trở lại vị trí chiến đấu để tìm anh em.

“Được đồng ý, tôi quay ngược mũi chạy về, trong lòng nóng như lửa đốt. Thế nhưng, mới đi được 1 hải lý thì tàu địch lại bất ngờ tập kích. Chỉ huy bắn 3 viên đạn vạch đường, yêu cầu thuyền tôi phải quay ngay về đảo”.

Bốc hàng xong, ông Triêm một lần nữa đi tìm đồng đội. Đêm đó, ông vớt được hai đồng chí Hồ Tân và Lê Tiếm đang níu nhau trên một mảnh phao. Riêng các ông Hồ Duệ, Nguyễn Đức và Hồ Tỷ, phải tới tận sáng sớm hôm sau mới theo sóng đánh dạt vào bờ, trong đó ông Tỷ bị thương nặng.

Ông Triêm khẽ thở dài bảo, khi ấy, ông không nghĩ được gì nhiều, chỉ nhớ lại lời dặn của anh trước khi ra khơi: “Chúng ta hãy cố gắng hoàn thành nhiệm vụ”. 4 giờ chiều hôm sau, tình hình càng trở nên không ổn khi ông Tỷ vẫn chưa thể tỉnh được. Cả tiểu đội đặt quyết tâm, bằng mọi giá phải đưa được thương binh, liệt sĩ trở lại đất liền.

Phía bờ, đơn vị và địa phương đã đợi sẵn để tổ chức truy điệu, tiễn đưa và mai táng 2 liệt sĩ.

Giờ phút rời đảo nhỏ, anh em trên Cồn Cỏ đổ hết ra cầu tàu đưa tiễn. Như hiểu lòng người, biển trời thuận gió, đẩy đoàn thuyền vượt sóng về Vĩnh Linh. Đến nửa đêm, cả đội cập bến an toàn. Phía bờ, đơn vị và địa phương đã đợi sẵn để tổ chức truy điệu, tiễn đưa và mai táng 2 liệt sĩ. Riêng ông Tỷ do vết thương quá nặng nên đã được di chuyển tiếp lên bệnh viện tuyến trên.

...

Sớm hôm sau, người làng thấy ông lão 70, lưng đã còng hơn một chút vì gánh thêm nỗi mất mát, mang lá đơn lên Thường vụ Đảng ủy xin làm thuyền trưởng thay con trai.

“Các anh trên đại đội thấy ông quyết tâm nên cũng chấp nhận, nhưng chỉ để ông đi 3 chuyến. Sau này, ông được giữ lại để làm ‘cố vấn khí tượng’ cùng các cụ Cử, cụ Quy ở Vĩnh Giang. Các cụ đều là những người đã đi biển cả đời người nên chỉ cần nhìn mây trời và sóng biến là đoán định được chuyến đi có thuận hay không. Có các cụ, anh em trẻ chúng tôi càng thêm vững vàng”, ông Triêm kể tiếp.

Về sau, cả cụ Mò, ông Triêm đều được tặng Kỷ niệm chương vì đã có thành tích chiến đấu và xây dựng đảo Cồn Cỏ. Riêng ông Hồ Tỷ được truy tặng Bằng Tổ quốc ghi công. Khi hy sinh, ông Tỷ là Tiểu đội trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam.

Ở các thôn, xã ven biển Cửa Tùng như Vĩnh Giang, Vĩnh Thái giai đoạn 1965-1968,  việc cả nhà ra biển mở đường máu tiếp tế đảo không hề hiếm gặp. Những người già còn sống vẫn kể cho nhau nghe về chuyện của cụ Trí cùng hai con cùng nộp đơn tình nguyện một ngày. Ông lão đi đầu tiên, đến cuối tháng 7/1965 thì về. Hai hôm sau, Trái, con trai cả của cụ lên đường với lời dặn của cha: “Nếu có chết thì cũng phải chết cho vẻ vang”. Sau cùng, Lý, người con gái út cũng theo chân cha anh lên thuyền hướng về Cồn Cỏ…

Ở các thôn, xã ven biển Cửa Tùng như Vĩnh Giang, Vĩnh Thái giai đoạn 1965-1968,  việc cả nhà ra biển mở đường máu tiếp tế đảo không hề hiếm gặp.

Trong cuốn Ký sự miền đất lửa của 2 tác giả Vũ Kỳ Lân và Nguyễn Sinh (ông Vũ Kỳ Lân thời điểm những năm ấy là chính ủy Bộ chỉ huy quân sự đặc khu Vĩnh Linh, còn ông Nguyễn Sinh là phóng viên thường trú Báo Nhân Dân tại đây) có ghi lại những dòng mặn chát thế này về truyền thống ấy: “Hàng nghìn tấn vũ khí, kể cả pháo 75, cao xạ 37, lương thực, vật dụng… đã được những chiếc thuyền gỗ chạy buồm, chèo tay đơn sơ chở từ đất liền ra… Nhưng cái giá của mỗi viên đạn, mỗi hạt gạo đều phải tính bằng máu. Hàng trăm gia đình ở các xã ven biển có người hy sinh hoặc bị địch bắt mang đi mất tích. Có một đội sản xuất, gần như tất cả mọi người đều quấn khăn tang.”

Chiều muộn. Ông Hồ Triêm vẫn đứng trân trên triền đồi trước nhà, nhìn đăm đăm về phía Cồn Cỏ lúc này đang ẩn hiện dưới ráng nắng cuối cùng. Rặng tre già đón gió khơi, xao xác lá, tựa như gợi lại trong lòng cựu thuyền trưởng năm xưa những mảng ký ức buồn.

Vịnh Mốc, tháng 7/2024.