CÔNG NGHIỆP ĐIỆN ẢNH TRƯỚC CÁNH cửa ĐÃ MỞ

Điện ảnh góp phần bảo vệ, quảng bá văn hóa

Trên hành trình phát triển, điện ảnh Việt Nam đã đóng góp nhiều tác phẩm có giá trị lịch sử, nghệ thuật và thấm đẫm bản sắc, tinh thần dân tộc.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thanh Hiệp, Chủ tịch Hội đồng Trung ương thẩm định và phân loại phim truyện thì: “Công việc thẩm định và phân loại phim (truyền thông thường gọi là kiểm duyệt phim), là một công việc mà quốc gia nào cũng sẽ làm để bảo vệ văn hóa, phát triển văn hóa và hội nhập, giao lưu văn hóa. Ở khía cạnh nào đó việc kiểm duyệt phim cũng là một phần của bảo vệ an ninh văn hóa trong lĩnh vực điện ảnh”.

Cũng theo ông, để khắc phục những điểm yếu và thiếu hiện nay, ngành điện ảnh phải có sự liên kết, phối hợp rộng rãi với nhiều đơn vị và sử dụng các thành tựu của công nghệ.

Là biên kịch kiêm đạo diễn có nhiều phim gây ấn tượng và gặt hái các giải thưởng uy tín, đạo diễn Lương Đình Dũng chia sẻ: “Thỉnh thoảng tôi thấy có các ý kiến nói rằng chúng ta không có kịch bản hay và thiếu tính sáng tạo trong các tác phẩm điện ảnh. Cá nhân tôi thì lại đi ngược suy nghĩ đó. Cái đang thiếu là kinh phí đầu tư xứng tầm cho các tác phẩm mong muốn nhắm đến việc đưa điện ảnh trong nước vươn ra thế giới. Chúng ta hoàn toàn có thể đốt cháy giai đoạn như các quốc gia khác vẫn làm, chẳng hạn như mời chuyên gia hoặc ê-kíp chuyên nghiệp từ nước ngoài, kiểu như huấn luyện viên bóng đá. Nền tảng quan trọng nhất chính là bản sắc cần được giữ trong điện ảnh Việt. Nếu thiếu bản sắc, điện ảnh sẽ khó tạo nên làn sóng”.

Vị đạo diễn từng tham dự nhiều liên hoan phim quốc tế cũng khẳng định các nhà làm phim, chuyên gia, nghệ sĩ và khán giả đều quan tâm và coi trọng những tác phẩm thuần khiết của một quốc gia, bất kỳ là câu chuyện gì nhưng họ phải nhận ra bộ phim ấy mang màu sắc nào, đến từ đâu.

Cần thúc đẩy ngành kinh tế sáng tạo

Theo Luật Điện ảnh 2022 (chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2023), công nghiệp điện ảnh là ngành kinh tế sáng tạo trong lĩnh vực văn hóa, sử dụng tài năng nghệ thuật, tiềm năng văn hóa kết hợp với công nghệ và kỹ năng kinh doanh để tạo ra tác phẩm điện ảnh và dịch vụ điện ảnh. Khi điện ảnh được coi là ngành kinh tế đóng góp vào sự phát triển kinh tế-xã hội, thì sự phát triển sẽ kéo theo nhiều ngành khác như du lịch, giải trí, truyền thông, giáo dục…

Đạo diễn Lương Đình Dũng cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, kinh tế sáng tạo rất quan trọng đối với một quốc gia đang phát triển mạnh như Việt Nam. Cần tận dụng tối đa sự hỗ trợ của công nghệ đối với điện ảnh để đạt được những tác động nhanh chóng và mạnh mẽ xuyên biên giới. Trên thực tế, một số nền điện ảnh tiên tiến mới nổi của châu Âu, châu Á đã thành công với định hướng cụ thể và hành động tập trung như vậy.

Còn theo bà Nguyễn Nữ Như Khuê, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty TNHH sản xuất phim Hoan Khuê, Việt Nam có vẻ đẹp thiên nhiên cùng bề dày văn hóa-lịch sử là lợi thế rất lớn nhưng chưa đủ để tạo ra những bước đột phá nếu thiếu cơ chế rõ ràng và hành lang pháp lý thuận lợi để khuyến khích, hỗ trợ hoạt động hợp tác sản xuất phim. Cần có chủ trương và sự phối hợp giữa các cơ quan văn hóa, du lịch, thuế... để thu hút nguồn đầu tư cả trong và ngoài nước, mời gọi các nhà làm phim quốc tế, dự án phim đa quốc gia. Không chỉ mang lại việc làm, cơ hội nâng cao trình độ, điều này còn tích cực quảng bá hình ảnh đất nước, con người, văn hóa Việt Nam.

Về khía cạnh này, Tiến sĩ Ngô Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến và Phát triển điện ảnh Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương cho rằng, Luật Điện ảnh sửa đổi cho phép các địa phương tự tổ chức liên hoan phim riêng là một thay đổi lớn, quan trọng.

Bên cạnh đó, đạo diễn Đỗ Thanh Hải, Phó Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam đề cập vấn đề quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh và cho rằng có thể khuyến khích xã hội hóa, linh hoạt kêu gọi và sử dụng nhiều nguồn khác nhau cho mục đích phát triển công nghiệp điện ảnh.

Là bộ môn nghệ thuật được sinh ra và đồng hành cùng các bước tiến của khoa học kỹ thuật, điện ảnh thời 4.0 không đứng ngoài xu hướng phủ sóng các nền tảng số, kể cả thu phí lẫn miễn phí. Không giới hạn thời gian, không rào cản khoảng cách, khán giả yêu điện ảnh ngày nay có tới hàng trăm nghìn lựa chọn phong phú trên không gian mạng. Ngay cả những bộ phim điện ảnh, truyền hình phát hành theo cách truyền thống thì nhiều công đoạn vẫn có sự trợ giúp nổi bật của công nghệ, mạng xã hội.

Với kinh nghiệm lâu năm trong công tác quản lý và tham gia các hoạt động điện ảnh quốc tế, bà Ngô Phương Lan cũng khẳng định: Cách làm phim, cách phát hành phim và hưởng thụ điện ảnh hiện nay đã khác xa ngày xưa. Giờ đây chúng ta có những sản phẩm đa phương tiện như phim trực tuyến, phim hoạt hình 3D, phim quảng cáo… Có thể nói các sản phẩm nội dung số chiếm vị trí ngày càng quan trọng, tạo ra giá trị kinh tế và đồng thời tạo sức mạnh “mềm”.

Cơ hội để làm mới mình

Hạ tầng công nghệ bắt kịp thế giới, nguồn nhân lực trẻ dồi dào và sáng tạo, đó là những ưu thế lớn được nhiều chuyên gia nhận định có thể đưa điện ảnh Việt Nam gây tiếng vang trên trường quốc tế. Thời gian qua, nhiều bộ phim được đầu tư công phu, nội dung mới lạ, kỹ xảo hình ảnh hấp dẫn được chiếu rạp hoặc phát hành trên nền tảng toàn cầu Netflix đã khiến công chúng thay đổi định kiến về phim Việt, chẳng hạn như: Mắt biếc, Hai Phượng, Tấm Cám-Chuyện chưa kể, Em và Trịnh, Trạng Tí phiêu lưu ký, Lật mặt…

Đáng chú ý, trong khi phim điện ảnh, truyền hình vẫn đang nỗ lực chuyển mình, thì phim hoạt hình “make in Việt Nam” chính là điểm sáng với những thành tích ấn tượng chỉ trong một thời gian ngắn. Hoạt hình là thể loại có thời lượng đa dạng, nội dung phong phú, dễ tiếp cận khán giả mọi độ tuổi, thu hút nhiều nguồn lực tư nhân trong việc sản xuất và hợp tác quốc tế. Các xưởng hoạt hình như Dee Dee, Colory, Red Cat, Sun Wolf Animation Studio… không chỉ có khả năng gia công hoạt hình đã được các hãng phim hàng đầu thế giới từ Mỹ, Nhật Bản “chọn mặt gửi vàng”; mà còn cho ra mắt nhiều loạt phim lấy cảm hứng từ lịch sử, văn hoá Việt Nam, thu hút hàng triệu lượt xem trên các nền tảng số.

Bên cạnh cánh chim đầu đàn Hãng phim hoạt hình Việt Nam, hiện tại doanh nghiệp tham gia làm phim hoạt hình tăng nhanh cả về số lượng lẫn chất lượng. Tính riêng trong Liên minh sáng tạo nội dung số mà Sconnect Việt Nam là thành viên đã có khoảng 200 đơn vị.

Hoạt động tích cực và hiệu quả gần đây không thể không nhắc đến Sconnect Việt Nam, hãng hoạt hình tạo ra bộ nhân vật sói Wolfoo được phổ biến qua 17 ngôn ngữ với khoảng 2 tỷ lượt xem mỗi tháng trên YouTube, bằng nhân sự toàn bộ là người Việt và sản xuất phim tại Việt Nam. Giấc mơ ghi danh Việt Nam lên bản đồ hoạt hình thế giới được đơn vị này tiếp tục hiện thực hóa với dự án phim 3D vừa ra mắt “Trạng Quỳnh thời nhí nhố”, hợp tác với xưởng hoạt hình Alpha Animation Studio của đạo diễn, họa sĩ Trịnh Lâm Tùng. Xây dựng hình tượng thời thơ ấu của Trạng Quỳnh-một nhân vật nổi tiếng trong dân gian, phim có mục tiêu tôn vinh, quảng bá nhiều nét đẹp trong văn hóa Việt đến khán giả nhiều lứa tuổi trong và ngoài nước.

Tuy mới trình chiếu khoảng 1 tháng, những tập đầu đã nhận được phản hồi tốt từ công chúng về tính giải trí hài hòa với tính giáo dục. Hình ảnh trang phục, kiến trúc, phong tục, lễ hội, ẩm thực, trò chơi dân gian, ca dao, tục ngữ, thần thoại, nhân vật lịch sử… được tái hiện sinh động, thiết kế đẹp mắt.

Những người làm phim có tham vọng tạo ra ít nhất một nhân vật hoạt hình thuần Việt có tính biểu tượng, thương hiệu. Nhân vật hoạt hình ấy không những nhận diện được bản sắc Việt Nam, mà còn là cơ sở để phát triển hệ sinh thái chung quanh bao gồm bản quyền hình ảnh, các sản phẩm ăn theo…-tương tự cách một số hãng phim hoạt hình tiếng tăm lâu đời đã làm và chinh phục khán giả khắp thế giới.

Là một chuyên gia nội dung số và cũng là một doanh nhân, Tổng giám đốc Sconnect Việt Nam Tạ Mạnh Hoàng bày tỏ: “Bên cạnh cánh chim đầu đàn Hãng phim hoạt hình Việt Nam, hiện tại doanh nghiệp tham gia làm phim hoạt hình tăng nhanh cả về số lượng lẫn chất lượng. Tính riêng trong Liên minh sáng tạo nội dung số mà chúng tôi là thành viên đã có khoảng 200 đơn vị.

Để đi đường dài, Sconnect bắt đầu từ nội dung ngắn trên những nền tảng số phổ biến, bởi đó là những sản phẩm tiếp cận rất nhanh với thị hiếu người xem và dễ điều chỉnh. Chúng tôi cũng nhận được sự hỗ trợ, đồng hành của nhiều chuyên gia truyền thông, nhà nghiên cứu văn hóa, giáo dục, nghệ sĩ… Ngay lúc này và thời gian tới, Sconnect đang xây dựng các series mới phát sóng đa nền tảng và cả phim điện ảnh chiếu rạp. Chắc chắn hoạt hình Việt Nam phải dành cho người Việt Nam trước khi chinh phục thị trường nước ngoài, và giá trị văn hóa chính là gốc rễ để tạo nên thương hiệu phát triển bền vững”.

Cần nhấn mạnh rằng dù công nghệ có sức mạnh và ảnh hưởng lớn tới đâu thì vai trò lao động, sáng tạo của con người vẫn là không thể thay thế. “Cánh cửa” đã mở cho điện ảnh Việt phát triển hiện đại, khẳng định bản sắc; song để bước vào môi trường toàn cầu muôn màu muôn vẻ và đầy cạnh tranh, đòi hỏi ý chí quyết tâm và sự phối hợp chặt chẽ hơn bao giờ hết của các nhà quản lý, đội ngũ người làm phim và doanh nghiệp.

NGÀY XUẤT BẢN: 12/10/2023
NỘI DUNG: MAI HẠNH
TRÌNH BÀY: PHÙNG TRANG