“Ẩn (tình báo Phạm Xuân Ẩn) mất năm 2006. Gã nói với mình thế này: “Tôi với anh may mắn thôi, vượt qua hết không bị bắt chứ mình đâu có giỏi gì hơn anh em, mà anh em bị bắt nhiều quá. Tôi với anh giờ này còn sống như vầy, được chăm sóc ở bệnh viện quân y rồi qua đời vì già. Chắc số tử vi của tôi với anh tốt lắm”. Ẩn rất khiêm tốn, rất tốt”, ông mở đầu câu chuyện.

28 năm đi qua cả hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, cuộc đời hoạt động tình báo của Tư Cang sôi nổi nhất trong khoảng 10 năm, từ 1961 đến 1973. Trong đó, khoảng tháng 4/1962 tới 1971, Đại tá Nguyễn Văn Tàu (tức Tư Cang) phụ trách cụm tình báo H.63, cụm tình báo phục vụ hoạt động của điệp viên Phạm Xuân Ẩn (tức Hai Trung).

Để có thể đi khắp nơi và tiếp cận với những nhân vật có quyền lực nhất, tháng 10/1957, theo sự chỉ đạo của đồng chí Mai Chí Thọ và Trần Quốc Hương (Mười Hương, nguyên Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương), Phạm Xuân Ẩn qua Mỹ học ngành báo chí tại Quận Cam, California, trong hai năm (1957-1959) và là người Việt Nam đầu tiên sang học báo chí tại quận Cam.

Đầu năm 1965, chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ đứng trước nguy cơ thất bại hoàn toàn, Tổng thống Mỹ Johnson quyết định chuyển sang thực hiện chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, đưa quân đội vào trực tiếp xâm lược miền nam Việt Nam. Cấp trên chỉ thị, Nguyễn Văn Tàu khi đó mang hàm Thiếu tá phải vào thành, vì có nhiều diễn biến phức tạp. Năm 1966, ông rời Củ Chi, về ở nhà bà Tám Thảo, bắt đầu cuộc đời tình báo trong nội thành. Nhiệm vụ của ông, là kết nối đường dây với ông Phạm Xuân Ẩn.

Ông miên man trong dòng hồi ức về tình báo Phạm Xuân Ẩn mà ông sử dụng đại từ nhân xưng là “gã”.

“Lần đầu tiên gã gặp mình ở nhà Tám Thảo, gã (Phạm Xuân Ẩn-PV) khoái chí nói: “Thằng cha này ngon ta, ở trong rừng ra mà còn ngon hơn tôi”. Mình biết, gã đã mê mình ngay từ cái nhìn đầu tiên. Sau này, mình thường xuyên cùng đi với Ẩn tiếp xúc với nhà báo, các sĩ quan của Chính quyền Việt Nam Cộng hòa.

Mình biết, gã (tình báo Phạm Xuân Ẩn-pv) đã mê mình ngay từ cái nhìn đầu tiên.

-- Tư Cang --

Mới đầu lạ mặt, nhiều người hỏi, gã chỉ mình bảo: “Ông là chủ sở cao su Dầu Tiếng, lâu có con chim khướu hay, mang xuống cho”. Ẩn nói tiếng Pháp rất giỏi, ngay cả con chó béc-giê mà ông dắt theo mỗi ngày cũng hiểu mệnh lệnh bằng tiếng Pháp. Nhờ đó, chả ai tin 2 ông rành tiếng Anh, tiếng Pháp kia là Việt cộng”, ông Tư Cang kể một hơi dài.

Kỷ niệm với Phạm Xuân Ẩn thì nhiều vô kể, nhiều phen cũng suýt vỡ tim. Nhưng có nhiệm vụ mà kể lại, ông Tư Cang cứ cười mãi. Năm đó, 2 ông được Trung ương Đảng giao nhiệm vụ, đưa một cuộn giấy nhỏ chừng bằng ngón tay từ Trung ương Đảng bạn tới tay sĩ quan nước ngoài có vị trí lớn trong chính quyền Sài Gòn. Hai ông lo mất ăn mất ngủ, sợ “tiêu” (bị phát hiện-PV) cả cụm vì không biết tên sĩ quan này có trung thành với Đảng của họ không.

Sau thời gian bàn bạc, may thay, bữa ấy Đại sứ quán có tiệc. Nhận thấy đây là cơ hội “có một không ai”, hai ông hẹn nhau ở nhà hàng Victory, đường Hàm Nghi bàn phương án. Ông Tư Cang nói với Phạm Xuân Ẩn: “Trên chấp nhận cho chúng ta hy sinh, anh nói với vợ anh về Đồng Tháp đi. Còn mai tôi lái xe cho anh đi, tôi giấu súng ở trong, nếu nó bắt anh, xuống bắt tôi thì tôi bắn mấy đứa rồi cùng hy sinh tại sân Đại sứ quán”.

Ông Tư Cang nói với Phạm Xuân Ẩn: “Trên chấp nhận cho chúng ta hy sinh, anh nói với vợ anh về Đồng Tháp đi. Còn mai tôi lái xe cho anh đi, tôi giấu súng ở trong, nếu nó bắt anh, xuống bắt tôi thì tôi bắn mấy đứa rồi cùng hy sinh tại sân Đại sứ quán”.

Ông Tư Cang chở Phạm Xuân Ẩn đến điểm hành động, thủ sẵn súng, lòng đầy lo lắng nghĩ phen này tiêu đời là chắc. Hồi sau, ông Tư Cang thấy người bạn mình đi xuống lầu im re. “Trời đất ơi, sao ngon vậy” – ông Tư Cang reo lên. Ông Ẩn leo lên xe bảo: “Anh Tư ơi, làm tình báo 16 năm nay, chưa năm nào chân trái tôi run như hôm nay”. Khi được cấp trên báo đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, ông Tư và ông Ẩn được chỉ đạo cắt liên lạc với tay sĩ quan nhưng cả 2 cũng vẫn luôn cảnh giác vì nếu tên cấp trên kia khai ra thì đi tong cả cụm H63. “Bình phong của Ẩn rất vững”, ông Tư Cang ngưỡng mộ người bạn tình báo của mình.

Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, cụm tình báo H63 có tất cả 45 người, trong đó có 27 người hy sinh và những người còn lại, ai cũng bị thương. Tư Cang bảo, ông nhiều phen chết hụt. Phen nào cũng nhớ đời nhưng số ông vẫn may không bị bắt hay chết vì bom đạn. Bởi thế, trong những lúc cao hứng kể về cuộc đời làm tình báo của mình và đồng đội, có lúc ông lặng người đi khi thương nhớ “Hai Thương bị cưa chân, Lâm bị địch bắt tại Hóc Môn, tra tấn tại chỗ rồi đưa ra nhà tù Phú Quốc đánh đến chết”.

Quay lại chuyện mà ông tếu táo nói mình và Phạm Xuân Ẩn may mắn không bị lộ cụm H63, chúng tôi hỏi: “Điều gì giúp các ông giữ được sự “may mắn” ấy trong suốt những năm tháng hoạt động”, ông lớn giọng, nói đầy khí thế, để giữ cụm H63 đứng vững trước nhiều phen sóng gió, các ông đều có một triết lý sống "coi như đã chết". Tinh thần thép, ý chí sắt đá, sẵn sàng hy sinh là kim chỉ nam hành động, để rồi dù có người bị bắt, đường dây chưa hề bị lộ; dù có những nhiệm vụ muôn phần hiểm nguy có thể bị bắt cả cụm nhưng cũng chưa từng bị đứt đoạn đường dây thông tin.