35 NĂM
Nở hoa giữa thềm lục địa

Khu vực biển DK1 nằm ở phía Đông Nam bờ biển Nam bộ nước ta, trên thềm lục địa phía Nam của Việt Nam; trong giới hạn từ vĩ độ 07o010' N đến 08o030'N và từ kinh độ 109o000'E đến 112o030'E, với diện tích vùng biển khoảng 80.000 km2. Phía Đông giáp quần đảo Trường Sa; phía Nam giáp ranh vùng biển của Malaysia, Indonesia; phía Tây là khu vực biển quần đảo Côn Sơn và vùng biển Tây Nam của nước ta. Vùng biển này nằm án ngữ đường hàng hải quốc tế quan trọng từ Đông Bắc Á xuống Nam Á và tuyến đường hàng hải chính qua Biển Đông.
Đây là khu vực biển có nguồn hải sản phong phú, với trữ lượng lớn, trong đó có nhiều loại thuộc dòng quý hiếm, có giá trị kinh tế cao. Đồng thời đây cũng là khu vực có nhiều mỏ dầu và khí tự nhiên với trữ lượng lớn, Việt Nam đã và đang khai thác phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Theo đề nghị của Tư lệnh Hải quân và Bộ Quốc phòng, ngày 17/10/1988, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã ký Quyết định số 19/NQ-TW chủ trương tiến hành xây dựng các công trình trên tất cả các bãi đá ngầm với tên gọi “Trạm Dịch vụ kinh tế-Khoa học kỹ thuật”, gọi tắt là công trình DK1.
Ngày 5/7/1989, Chủ tịch Hội đồng bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ) nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ra Chỉ thị số 180/CT: Về việc xây dựng cụm kinh tế-khoa học-dịch vụ tại khu đá ngầm, thuộc Đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo (nay là tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu). Nội dung chỉ thị nêu rõ: Xây dựng tại khu đá ngầm, trong thềm lục địa Việt Nam, thuộc Đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo một số nhà nổi (gọi tắt là DKI), để bước đầu hình thành cụm Kinh tế-Khoa học-Dịch vụ, thuộc sự quản lý về hành chính của Đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo nhằm các mục đích như: Đặt giàn đèn biển; đặt trạm khí tượng thủy văn, các trạm nghiên cứu khoa học về biển (như nghiên cứu hải sản để nắm chắc được tiềm năng đặc sản biển trong khu vực, quy luật sinh trưởng và di cư theo mùa của các luồng cá cung cấp cho các cơ sở đánh bắt hải sản, nhằm xây dựng kế hoạch đánh bắt có hiệu quả cao), nghiên cứu khai thác có hiệu quả các mỏ đá san hô trong khu vực v.v….
Thực hiện Chỉ thị của Chủ tịch Hội đồng bộ trưởng về việc xây dựng cụm Kinh tế-Khoa học-Dịch vụ, Ban chỉ đạo xây dựng nhà giàn được thành lập, gọi tắt là Ban DK1 trực thuộc Chính phủ. Đồng thời Quân chủng Hải quân quyết định thành lập Khung quản lý DK1 (nay là Tiểu đoàn DK1) quản lý, chốt giữ, bảo vệ trên ba nhà giàn đầu tiên là: Nhà giàn Phúc Tần (DK1/3) xây dựng xong ngày 10/6/1989; Nhà giàn Ba kè A (DK1/4) xây dựng xong ngày 16/6/1989; Nhà giàn Tư Chính A (DK1/1) xây dựng xong 5/7/1989. Đây là lực lượng đầu tiên ra chốt giữ các nhà giàn DK1.
(Nguồn: Tư liệu Tiểu đoàn DK1, Vùng 2 Hải quân)
35 năm, cùng nhìn lại một trang sử đầy sôi động trong hành trình bảo vệ, phát triển thềm lục địa.
Kỳ 1: Lật trang sử về một hải đội Bắc Hải
Theo Phủ biên tạp lục của Lê Quý Đôn, khoảng sau năm 1776, đội quân Bắc Hải được thành lập, địa bàn hoạt động mở rộng ngoài đảo đại Trường Sa, còn kéo dài từ khu vực thềm lục địa phía nam ngày nay, tới biển Côn Sơn tới các đảo thuộc vùng Hà Tiên.
Kỳ 2: Những đêm không ngủ
Nguyên Phó Tham mưu trưởng Quân chủng Hải quân, cựu Tư lệnh vùng 2 Hải quân, chuẩn đô đốc Phạm Khắc Lượng cũng từng viết một bài thơ về nhà giàn, có một câu: “Biển quê hương chưa tĩnh lặng bao giờ”. Vì điều không tĩnh lặng đó, mà suốt 35 năm, hành trình khẳng định chủ quyền của Việt Nam trên thềm lục địa đã chứng kiến nhiều đêm không ngủ tiếp nối.
Kỳ 3: Trái tim người lính
Đại tá Nguyễn Quý nói, 10 nhà giàn ông đích thân chỉ huy xây dựng, là 10 lần ông dự các lễ chào cờ, bàn giao nhà. Đó là 10 cảm xúc hoàn toàn khác biệt. “Thiêng liêng lắm, Tổ quốc mình đấy”.
Những ngôi nhà trên biển được xây dựng và gìn giữ bởi những con người mang tinh thần của những người lính chân đồng vai sắt “bốn mươi thế kỷ cùng ra trận”.
Kỳ 4: Bay qua biển Đông
Trong những chuyến đi biển, nhất là dịp cuối năm chúc Tết, khu vực nhà giàn luôn là thử thách lớn nhất, đối với cả những người chở tết ra với bộ đội, và cả những người khách có may mắn có mặt trên mỗi chuyến tàu. Hành trình lên các nhà giàn luôn là một câu chuyện truyền kỳ. Mọi cách an toàn nhất đều có thể thử, chỉ làm sao, có được chút hơi ấm đất liền lên tới những ngôi nhà “trong mây canh một hướng Tây Nam”.

35 năm, những pháo đài trên biển vẫn đang khẳng định ý chí thép trong hành trình giữ biển của người Việt. Kỹ sư Nguyễn Quý nói, khi hoàn thành công trình, ông đã ôm rất chặt những người lính ở lại canh nhà giàn: “Tôi cứ ôm như thế, để họ yên tâm rằng nhà giàn này sẽ đứng vững’”. Ông gọi thiết kế của mình là một “bông hoa cắm mốc chủ quyền trên biển đảo Tổ quốc”.
Những nhà giàn sau này đã rộng hơn, đẹp hơn, chân cột cũng ngày một vững chãi. Những bông hoa vẫn nối tiếp nhau, vẫn rạng ngời nơi đầu sóng ngọn gió.
Trên thềm lục địa này, người Việt chưa khi nào dứt những bản hùng ca!





Ngày xuất bản: 12/7/2024
Nội dung: MAI VÂN DUNG
Ảnh: HOÀNG CÔNG MINH, NGA TRẦN, PHƯƠNG MAI
Trình bày: BẢO MINH
Bài viết có sử dụng tư liệu do Tiểu đoàn DK1, Vùng 2 Hải quân cung cấp; ghi chép của Đại tá Nguyễn Quý (nguyên Cục trưởng Cục Kỹ thuật - Bộ Tư lệnh Công Binh, nguyên Trưởng ban Xây dựng DK1 giai đoạn 1990-1996); hồi ký của kỹ sư Đặng Hữu Quý, Chủ nhiệm thiết kế công trình nhà giàn DK1/1.
Bản dịch Phủ biên tạp lục, Đại Nam thực lục tiền biên, Đại Nam thực lục từ Viện Nghiên cứu Hán Nôm và Trang Biên giới Lãnh thổ - Bộ Ngoại giao
